Topkapı Sarayı’nın üçüncü kapısı’nı korumakla görevli Osmanlı saray hizmetçileri. Akağalar da haremağaları gibi iğdiş edilmiş (hadım) erkeklerden oluşurdu. Haremağaları ile aralarındaki ayrım renkleri ve görevleri bakımındandı. Haremağaları zenci, ak ağalar beyaz; haremağaları sarayın hareminde, ak ağalarsa giriş ve bahçe kapılarından sonra asıl saraya girilen üçüncü kapıda görevliydiler. Bu kapıya Akağalar Kapısı denmesinin nedeni de budur.
Osmanlı Sarayında ilkin II. Murat zamanında görülmeye başlar. Sayıları 40-80 kişi dolayındaydı. Padişahın özel hizmetçileriydiler, içlerinde yükselebilenler, Kilercibaşı, Hazinedar-başı, sonunda da Bab’üs-Saade (Kapı-ağası) olurlardı. Ak ağaların başı kapıağasıydı. Öteki komutanlarıysa Hasodabaşı, Hazinedarbaşı, Kilercebaşı, Sarayağası, Saraykethüdası rütbelerini taşırlardı. Kethüda dışında bütün Akağa komutanları, padişahla doğrudan görüşebilirlerdi.
Akağaların Görevleri
Asıl görevleri olan kapı koruyuculuğundan sonra padişahın özel hâzinesinin bekçiliği, kiler ve mutfakta haremin düzenini sağlayıp korumak da akağaların göreviydi. Saray dışında bir göreve atananlar vezir rütbesi alır ve genellikle Mısır Valiliği’ne atanırlardı. Ancak bunlar arasından Hadım Sinan Paşa (Yavuz Sultan Selim dönemi), Hadım Süleyman Paşa (Kanuni Süleyman dönemi), Hadım Ali Paşa (II. Bayezit dönemi) gibi sadrazamlığa kadar yükselenler de oldu.
Sarayın en yüksek rütbeli ağası Kapı-ağasıydı. 1587’ye kadar Kızlarağalığı da Kapıağasının üzerindeydi. Daha sonra Kızlarağalığı haremde güçleri artan zenci ağalara geçti. Gücü ve önemi giderek azaldı. 18. yüzyıldan başlayarak Enderun ağalarının başı, Silahtarağa oldu.
