1. Anasayfa
  2. Ağaçlar Bitkiler

Reçine Nedir? Nerelerde Kullanılır?

Reçine Nedir? Nerelerde Kullanılır?
0

Reçineler hidrokarbonların yükseltgenme ürünleri olup sıcakta kolayca yumuşayarak uçucu ve kokulu maddeler açığa çıkaran organik maddelerdir.

Bir ağaç yarıldığında dışarı bir sıvı akar. Buna özsuyu denir. Bu sıvı buharlaşınca geriye yapışkan bir sıvı kalır. Buna reçine adı verilir. Reçine ağaçta meydana gelmiş olan yarığı doldurur. Çoğunlukla reçineler havada sertleşirler.

Reçinenin Özellikleri

Reçinelerin katılaşabilme özellikleri, farklı kullanım alanları için ideal bir malzeme olarak kabul edilmelerine neden olmuştur. Reçine, lake yapımında, vernik eldesinde, cilalamada ve eşyaları kaplamada kullanılır. Ağaçların kendilerine özgü reçineleri, keçeleri sertleştirmede kullanılabilecek özellikte olup, örneğin fötr şapkaların biçimini korumada etkilidirler. Reçineler, çeşitli kimyasal maddelerin karışımından oluşurlar ve ticari olarak kullanılabilecek reçine çeşitleri oldukça azdır.

Yapay reçineler, kimyacıların doğal reçinelerin yapısını inceleyerek ürettikleri daha sert ve sağlam malzemelerdir. Ağaç öz sularının buharlaştırılmasıyla elde edilen yapay reçineler, doğal reçinelerden daha kaliteli ve ekonomik bir alternatif sunarlar. Günümüzde birçok alanda yapay reçineler tercih edilmektedir.

Endüstride çamsakızı da kullanılabilir. Uzun iğne yapraklı çam veya kılıç çamı ağaçlarından üretilen çamsakızı, doğal bir reçine çeşididir. Beden eğitimciler, bale dansçıları ve ip cambazları pabuçlarının altına çamsakızı sürerler. Bu şekilde pabuçların kaymaları önlenmiş olur. Keman ve viyolonsellerin yaylarına çamsakızı sürmek suretiyle kirişlerin ahenkli ses çıkarmaları sağlanmış olur.

Reçinenin Doğal Olarak Üretilmesi

Çam ağacının kabuğunun kesilmesiyle, çamsakızı denilen ince, yağımsı bir sıvı akar. Bu, bir yağ reçinesidir. Yağ reçinesi bir kovada ya da boruda biriktirilir ve bir damıtıcıya alınır. Damıtıcıda kaynatılır, buharı toplanır ve soğuyunca tekrar sıvıya dönüşür. Terebentin, reçine yağından farklı bir sıvıdır ve özellikle boyaların incelticisi olarak kullanılır. Katı reçinelerin kaynatılması sonucu elde edilen çamsakızı ise, doğal bir reçine türüdür. Çamsakızı, temizlenir, toz haline getirilir ve sanatçılarla sporcuların gereksinmeleri için hazırlanır. Bundan başka cilâlamada ve boyaların kurutulmasında da kullanılır. Terebentin ve çamsakızı bundan başka çam kütükleri kesildiği zaman da elde edilebilir. Kütükler yonga haline getirilir. Su buharı yongalardan geçirilince terebentini beraberinde sürükler. Petrol, çamsakızı lekesini çıkarır.

Kanada balsamı bir köknar ağacı reçinesidir. Kanada balsamı, lamelleri, mikroskop lamlarının üzerine yapıştırmada kullanılır. Bu madde kuruduğu zaman cam gibi sertleşerek lamelin lam üzerine yapışmasını sağlar.

Bir zamanlar gemiciler, teknelerini sugeçirmez hale getirmek için reçine kullanırlardı. Terebentin, çamsakızı, çam yağı ve çam reçinesinin yağı, reçineler sınıfına dahil olan doğal maddelerdir. Reçineler suda çözülmezler. Tekneler, altları yağ ve çamsakızı ile boyandığında sugeçirmez hale gelirler.

Doğal reçineler bugün bile bazı vernik ve zamkların yapımında kullanılmaktadır. Vernik tahtanın doğal dokusunu bozmadan koruyan örtücü, saydam bir maddedir.

Lake, doğuda yetişen bazı ağaçlara sarılmış zehirli bir sarmaşığın özsuyundan yapılan, kırmızı ya da siyah renkte parlak bir örtücü maddedir, özsuyu, yapışkan bir sıvı haline gelinceye kadar buharlaştırılır. Bu yüzeye sürüldüğünde, sert bir katman halinde kurur. Yapay reçine, bugün genellikle lake yapımında kullanılmaktadır.

Reçinenin Ticari Kullanım Alanları

Şellak, parlak, verniğe benzeyen, saydam bir başka örtücü maddedir. Şellak, lak reçinesinden yapılır. Şellak, böceklerden elde edildiğinden oldukça az bulunur. Bu böcekler, genellikle Hindistan’da yetişen akasya ağaçlarında yaşayan, küçücük, kırmızı pullu böceklerdir. Ergin böcekler ağaçların özsuyunu emerler. Böceklerin vücutları bu özsuyunu, kendilerini örten ve koruyan bir lak örtüsüne dönüştürür. Yılda iki kez bu böceklerden milyonlarcası ağaçları sarıp çiftleşirler ve ürerler. Dişi böcek yumurtlar yumurtlamaz ölür. Böcek yavruları dişiyi koruyan kabuktan delik açıp dışarı çıkana kadar, dişinin vücudu tarafından korunurlar.

Lak, üzerinde oluştuğu ağaçların küçük dallarından kazınarak toplanır. Lak erir ve sıvı süzülür. Sıvı sonra kabuğa benzeyen parçalar halinde sertleşir. Bu parçalar alkolde eritilerek sıvı hale getirilir. Bu sıvı fırçayla tahta üzerine sürülür. Böylece şellak tahtanın içine işler ve burada tutulur, bu yüzden tahta rengini kaybetmemiş olur. Şellak, reçine gibi balmumu da içerir. Şellak, balmumu, mobilya, kundura cilâsı ve buruşmaz kumaş yapımında kullanılır.

Amber çok eskiden beri bilinen doğal bir reçinedir. Milyonlarca yıl önce ölmüş olan ağaçların reçinelerinden meydana gelmiştir. Yıllar boyunca reçine kimyasal bakımdan değişikliklere uğramıştır. Amber, fosilleşmiş bir reçine olduğu için fosil reçine olarak bilinir. Amberin içinde genellikle böcek fosilleri bulunur. Çok sert olmasından ötürü kuyumculukta da kullanılır.

Reçine Nedir? Nerelerde Kullanılır?

Bazı doğal reçineler yapışkanlıklarını korurlar. Hiç bir zaman sertleşmezler. Sakızlar, pürüzsüz ve tatsız doğal zamklardan yapılır. Çiklet en çok bilinen sakızlardandır. Çiklet Orta Amerika ve Afrika’da yetişen Sapodilla ağacından elde edilir. Parafin ve eter gibi sıvılarda eritilerek temizlenir. Bu sıvılar organik maddeleri (canlılardan elde edilen maddeler) çözerler. Sonra çiklet, içinde hiç bir kabuk ve kir kalmaması için filtreden süzülür. Süzülen çiklet çözeltisi buharlaştırılınca geriye saf çiklet kalır. Saf çiklet nişasta ile karıştırılarak sertleştirilir. Nişastanın tükürükte erimesiyle, çiklet ağızda yumuşamış olur. Ayrıca çiklete tat verici maddeler de katılır.

Sakız yapımında bir başka zamk olan balata da kullanılır. Bu zamkın bir kısmından sakız için yararlanılır. Zamkın dayanıklı olan öbür kısmı ise golf toplarının kaplanmasında kullanılır.

Arap zamkı, farklı akasya ağaç türlerinden üretilen zamk karışımlarını içermektedir. Çiklet ve çamsakızından farklı olarak suda çözülür. Arap zamkı, koyu sıvılar ve mürekkeplerde yapışkanlık sağlamak için kullanılan bir madde olarak kullanıma sokulur.

Ayrıca kimya alanında iyon değiştirici reçinelerden yararlanılır. Bunlar yapay reçinelerdir, iyon değiştirici reçineler sudaki yabancı maddeleri tutarlar. Bu yabancı maddelerin çoğu iyon adı verilen elektrik yüklü taneciklerdir. Su, içinde iyon değiştirici reçine bulunan bir kaba boşaltılır, yabancı iyonların reçineler tarafından tutularak sudan ayrılmalarıyla saflaştırılmış olur.

Bu Yazıya Tepkiniz Ne Oldu?
  • 0
    be_endim
    Beğendim
  • 0
    alk_l_yorum
    Alkışlıyorum
  • 0
    e_lendim
    Eğlendim
  • 0
    d_nceliyim
    Düşünceliyim
  • 0
    _rendim
    İğrendim
  • 0
    _z_ld_m
    Üzüldüm
  • 0
    _ok_k_zd_m
    Çok Kızdım